Men gelooft al lang dat grijs haar meer is dan een kwestie van tijd en leeftijd — het is een teken van levenservaring. Het gezegde "je maakt mijn haar grijs" suggereert dat de zilverkleurige lokken een verslag zijn van zorgen, terwijl het haar van Marie Antoinette volgens de legende in één nacht wit werd nadat ze hoorde van haar executie;
Maar kan iemands levenservaring echt zijn haarkleur veranderen? De wetenschap suggereert dat het mogelijk is dat, terwijl de haarkleur na verloop van tijd natuurlijk afneemt, bepaalde factoren die verandering kunnen versnellen, waaronder stress;
Stress is een normale reactie op dagelijkse druk, maar kan ongezond worden als het iemands dagelijks functioneren verstoort, aldus de American Psychological Association (opent in nieuw tabblad).
Stress is niet de primaire oorzaak van grijs worden — genen bepalen grotendeels wanneer mensen grijs worden —- maar "stress kan het grijs worden versnellen", aldus David Kingsley, onderzoeker van haaruitval en voorzitter van de World Trichology Society. (Trichologie is de studie van aandoeningen van het haar en de hoofdhuid.)
Zelfs indirecte stress, zoals ondervoeding, schildklierproblemen, hormonale onbalans en bloedarmoede, kan de haarpigmentatie beïnvloeden, zei hij.
Bij muizen kan stress haarpigmenterende cellen, bekend als melanocyten, uitputten, volgens een studie uit 2020 in het tijdschrift Nature (opent in een nieuw tabblad) . Melanocyten worden geproduceerd door stamcellen die in haarfollikels leven;
In de studie wekten onderzoekers een stressreactie op bij de muizen. In reactie daarop stroomden corticosteron (het equivalent van het stresshormoon cortisol bij de knaagdieren) en noradrenaline (een neurotransmitter en hormoon) de follikel binnen. Eenmaal in de follikel zorgde de noradrenaline ervoor dat de stamcel veranderde in een gewone melanocyt, waardoor hij zich niet onbeperkt kon delen. Nu de stamcel permanent was veranderd, had de follikel geen bron van nieuwe pigmentcellen meer. Die haarlok — of in het geval van de muis, de vacht — verloor zijn bron van kleur.
Hoewel deze bevindingen niet noodzakelijk van toepassing zijn op mensen, blijkt uit een studie uit 2021 in het tijdschrift eLife (opent in een nieuw tabblad) dat stress ook bij mensen kan leiden tot grijs haar — alleen is de verandering niet altijd blijvend.
Deelnemers met enkele grijze haren of "tweekleurige haren" — grijs en gepigmenteerd in dezelfde streng — werd gevraagd hun ervaringen en stressniveaus van de afgelopen maanden te noteren. Zij ontdekten dat stressvolle ervaringen zoals het verlies van een baan verband hielden met grijs worden. Het verwijderen van de stressfactor kon het grijs worden echter terugdraaien;
"Er was één persoon die op vakantie ging, en vijf haren op het hoofd van die persoon werden weer donker tijdens de vakantie, gesynchroniseerd in de tijd," zei hoofdauteur Martin Picard (opent in nieuw tabblad) , een neuroloog aan de Columbia University in een verklaring (opent in nieuw tabblad) .
Het is duidelijk dat meer dan genetica bepaalt wanneer een haar grijs wordt, zei Picard. Niet alleen is er een grote variatie in wanneer mensen grijs worden, van hun 30ste tot hun 80ste, maar "elk haar heeft hetzelfde genoom, wordt aan dezelfde dingen blootgesteld," vertelde Picard aan Live Science. "Dus, waarom worden sommigen eerder grijs en sommigen later?"
Op basis van wiskundige modellen stelden Picard en zijn collega's dat het haar een drempel moet bereiken om grijs te worden. Op middelbare leeftijd, wanneer iemand die drempel nadert, kan stress een haar over de streep duwen;
Kingsley was het daarmee eens. Melanocyte stamcellen worden kwetsbaarder naarmate ze ouder worden, zei hij. Dus toegevoegde stress "verandert mogelijk de timing" van het ouder worden, zei hij;
Picard en zijn co-auteurs suggereren dat het mogelijk is om grijs haar om te keren bij iemand die onlangs grijs is geworden. Voor iemand die al jaren grijs haar heeft, is het echter onwaarschijnlijk dat het verwijderen van stress zijn lokken weer hun oorspronkelijke kleur teruggeeft, omdat het haar de grijsheidsdrempel ruimschoots heeft overschreden.
In de praktijk ziet Kingsley niet vaak dat het haar zijn pigment terugkrijgt. Omgekeerd grijs worden komt ook vaker voor bij patiënten die behandeld worden voor haaruitval, dan bij mensen die normaal grijs worden, zei hij;
Ideaal zou een prospectief vervolgonderzoek zijn, zei Picard. Onderzoekers zouden de deelnemers maandenlang volgen, hun ervaringen registreren en hun stresshormonen meten via speeksel alvorens hun haarstrengen te analyseren. Hieraan wordt echter nog niet gewerkt;
Toch blijft de belangrijkste boodschap overeind. "Wat we doen heeft een materiële impact op dingen waarvan we vroeger dachten dat ze onomkeerbaar waren, zoals haarveroudering," zei Picard;
